Baruch Spinoza

Baruch Spinoza (1632 – 1677) is een unieke denker die met zijn Theologisch-Politiek Traktaat veel stof heeft doen opwaaien. Spinoza was een Portugese Jood in Amsterdam, waar hij Talmoedlessen ontving. Op 27 juli 1656 is Spinoza verbannen uit de Joodse gemeenschap, waarschijnlijk omdat hij binnen de Joodse gemeenschap zijn ideeën over God, de natuur heeft verkondigd.

Spinoza spreekt over God, maar dit is niet een persoonlijke God zoals die in de Joodse traditie wordt gediend. Uiteindelijk is de hele natuur God. Een substantie die zichzelf denkt en begrijpt. En daarmee overloopt (emaneert) wat vervolgens vorm geeft aan de volledige werkelijkheid. Deze manier van spreken over God en Natuur heeft door de eeuwen heen Spinoza het label ‘atheïst’ opgeleverd, terwijl Spinoza een diep religieuze denker was. Een religeuze denker in de zin van zijn manier van denken, niet in de vorm van een religeus persoon.

Het Theologisch-Politiek Traktaat is een krachtig statement voor individuele vrijheid. Dit probeerde hij deels te bewerkstelligen door de reactionaire kerkelijke autoriteiten te ondermijnen.  Het traktaat is daarmee ook een sterke Bijbelkritiek waar Spinoza laat zien hoe de traditionele, Calvinistische interpretatie zelf een verkeerde interpretatie is van de Heilige Schrift. Hiervoor gebruikt Spinoza een wijd scala aan hermeneutische, historische en filosofische benaderingen. Hiermee is het traktaat een boek dat de moderne Bijbelkritiek in een stroomversnelling heeft gebracht.

Willam van Weelden verzorgt de introductie op Spinoza.